Энэ нийтлэлээрээ coindesk-ээс орчуулж, биткойн гүйлгээ хэрхэн гүйгддэг талаар тавилаа. Уг нь bitcoin.org-оос авья гэсэн ч coindesk дээрхи мэдээллүүд илүү уншихад дөхөмтэй тал эндээс орчуулав.
Харин зарим үг хэллэгүүдийн орчуулгыг ингэж орчуулахаар боллоо:
Биткойны гүйлгээ нь электрон түрийвчнээс хийгдэх бөгөөд аюулгүй байдлыг нь хангахын тулд дижиталаар шифрлэгдэнэ. Сүлжээн дэх этгээдүүд бүгд тухайн гүйлгээний талаар мэдээлэгдэх бөгөөд биткойны гүйлгээний түүх нь биткойн ухагдсан тэр цаг мөч хүртэл нь мөшгөж болно.
Биткойны өөр дээрээ хадгалж үнэ өсөхийг нь хүлээх нь сайхан ч биткойн чинь төлбөрийн хэрэгсэл биз дээ тийм үү? Тийм болхоор биткойныг ашиглахад гүйлгээ хэрхэн хийгдэх вэ?
Биткойн гэж зүйл байхгүй зөвхөн гүйлгээний тэмдэглэгээ л гэж зүйл байна.
Энэ бол хамгийн хачирхалтай нь юм: биткойн нь биетээр хаа нэгтээ оршихгүй, тэр ч байтугай таны системийн хард диск дээр ч биткойн гэж байхгүй. Бид биткойн эзэмших тухай ярьдаг, мөн биткойны хаяг зэргийг авч үзвэл дотор нь ямарваа нэгэн биткойн гэж байхгүй, өөрөөр хэлбэл түрийвчэн дотор мөнгө хэлбэрээр хадгалагдахгүй юм. Та ямар нэгэн биет зүйл рүү хуруугаараа заагаад, тэр ч байтугай компьютер дээр орших файл руу заагаад энэ биткойн байна гэж хэлэх боломжгүй.
Тиймд биткойн биетээрээ оршихын оронд нэг хаягаас нөгөө хаяг руу хийгдэх гүйлгээний тэмдэглэгээ л гэж байна. Энэхүү гүйлгээний тэмдэглэгээнээс үүдэн тухайн түрийвчний баланс нь ихэсч багасна. Биткойн үүссэнээс хийгдсэн гүйлгээ болгоны тэмдэглэгээ нь гинжэн блок хэмээх нийтэд дэлгээстэй тэмдэглэгээнд бичигдэн үлдэнэ. Хэрвээ та ямарваа нэгэн биткойны хаягт орших балансыг мэдье гэвэл та гинжэн блок дахь мэдээллийг ашиглан дахин бүрдүүлэх замаар балансыг олох хэрэгтэй.
Биткойны гүйлгээ нь ямаршуу янзтай харагдах вэ?
Хэрэв иргэн А нь иргэн Б рүү биткойн шилжүүлэх тохиолдолд, гүйлгээ нь 3 янзын мэдээлэл агуулагдана:
- оролт (input) - иргэн А рүү урьд нь анх аль хаягаас тухайн биткойныг шилжүүлсэн болох. (иргэн Я-аас бол түүний хаяг).
- хэмжээ - Иргэн А нь Б рүү шилжүүлж буй биткойны тооны хэмжээ
- гаралт - Иргэн Б хүлээн авагчийн хаяг.
Хэрхэн шилжүүлэх вэ?
Биткойныг та шилжүүлэхийн тулд 2 зүйл хэрэгтэй: Биткойны хаяг, хувийн нууц түлхүүр (private key). Биткойны хаяг нь рандом маягаар үүсгэгдэх бөгөөд тоо, үсэг холилдсон үгнээс бүрдэнэ. Хувийн нууц түлхүүр нь мөн тоо, үсэгнүүдээс бүрдсэн үг боловч үүний утгыг далд, чандлан нууцлах хэрэгтэй.
Өөрөөр хэлбэл биткойны хаягийг шилэн хорготой сэифээр төлөөлүүлж болно. Бүх хүмүүс дотор нь юу байгааг мэдэж болох ч хувийн нууц түлхүүрийг ашигласнаар л дотроос нь гаргаж эсхүл дотор нь хийж болно.
Иргэн А иргэн Б рүү биткойн шилжүүлэг хийх тохиолдолд хувийн нууц түлхүүрээ ашиглан шифрлэлт хийх болно. Шифрлэлт нь дараах мэдээллүүд дээр хийгдэнэ:
- input дээрхи хэлснээр биткойны анхны гүйлгээ
- хэмжээ
- output - гаралт буюу хүлээн авагчийн хаяг.
Ингэснээр иргэн А нь өөрийнхөө түрийвчнээс тухайн мэдээллийг биткойны сүлжээ рүү илгээнэ. Ингэсний дараа биткойны уурхайчид тухайн гүйлгээг баталгаажуулах ажилдаа орж, баталгаажуулалт амшилттай хийгдвэл, гүйлгээний блокт залгаж эцэст задлан тайлна.
Би заримдаа гүйлгээг хийж дуустал хүлээх хэрэгтэй болох юм, яагаад вэ?
Таны гүйлгээг уурхайчид баталгаажуултал тодорхой хугацаа шаардагдана, тийм тул зарим тохиолдолд уурхайчидыг баталгаажуулж дуустал хүлээх хэрэгтэй болно. Биткойн протокол нь нэг блокийг малтаж дуустал ойролцоогоор 10 минут хүлээгдэхээр хийгдсэн байдаг.
Биткойноор төлбөрийг нь хийсэн бүтээгдэхүүнээ хүлээж авахаас өмнө зарим бизнесүүд блокийг баталгаажуултал хүлээлгэх бөгөөд эдгээр нь 10 минут хүлээлгэнэ гэсэн үг юм.
Зарим бизнесүүд гүйлгээг баталгаажуултал таныг хүлээлгэхгүй байж болно. Ингэснээрээ тухайн бизнес нь та төлбөр хийсэн биткойныг өөр зорилгоор дахин хэрэглэхгүй гэж итгэл хүлээлгэн азаа үзэж буй гэсэн үг юм бөгөөд энэ нь голцуу бага хэмжээний гүйлгээ хийгдсэн тохиолдолд байна.
Хэрвээ оролт гаралтын хэмжээ нь зөрүүтэй байвал яах вэ?
Дээр хэлсэнчлэн биткойн нь зөвхөн гүйлгээний тэмдэглэгээ байдлаар орших тул, таны түрийвч нь олон гүйлгээтэй байж болно. Магадгүй иргэн А таньд 2 биткойн илгээсэн, иргэн Б нь 3-ыг, иргэн В нь 1-ийг илгээсэн байж болох бөгөөд эдгээр нь тус тусдаа өөр өөр үед хийгдсэн гүйлгээнүүд юм.
Эдгээр нь таны түрийвчэнд автоматаар нийлбэр дүнгээрээ орж хадгадагдана гэсэн үг биш бөгөөд тэрний оронд өөр өөр гүйлгээ маягаар хадгалагдана.
Хэрэв та хүлээн авсан биткойныг иргэн Д-рүү шилжүүлсэн тохиолдолд, таны түрийвч урьд нь хүлээж авсан гүйлгээнүүдийг явуулах гэж буй хэмжээнд хүртэл нь хооронд нэмнэ.
Харин энэ тохиолдолд урьд нь хүлээгдэж авсан гүйлгээнүүдийн нийлбэр нь явуулах гэж буй хэмжээтэй яг таг тэнцүү байна гэж бараг байхгүй. Таны түрийвч гүйлгээний утгыг тасалж тоог нь тэнцүүлэхгүй боломжгүй, тийм учир та зөвхөн тухайн гүйлгээнүүдийг бүтнээр нь явуулж илүү явуулсан хэсгийг нь буцаан хариулт болгон явуулна.
Гүйлгээний шимтгэл гэж бий юу?
Зарим тохиолдолд байна, гэхдээ дандаа биш. Гүйлгээний шимтгэлийн хэмжээ олон янзын хүчин зүйлүүдээс хамаарна. Зарим түрийвчүүд нь гүйлгээний шимтгэлийг тогтоож болохоор хийгдсэн байна. Гүйлгээний аливаа нэг хэсэг нь хүлээн авагч ямар нэгэн шалтгаанаар аваагүй тохиолдолд шимтгэл хэмээн үзэгдэж уурхайчийн эзэмшил болно. ( Any portion of a transaction that isn’t picked up by the recipient or returned as change is considered a fee???)
Яг одоогийн байдлаар олон уурхайчид гүйлгээнүүдийг шимтгэлгүйгээр баталгаажуулж буй. Харин блок бүрдсэнээс үүдсэн шагнал нь яваандаа багассанаар уурхайчид шимтгэл шаардах төлөвтэй байна.
Гүйлгээний шимтгэлтэй нэг зовлонтой зүйл бол шимтгэлийн хэмжээг гаргах нь ярвигтай мөн хуучирсан аргаар тооцдог байсан. Энэ нь протоколийг хэд хэдэн удаа update хийсэний дараа засагдсан юм.
Биткойны гүйлгээ гүйцэтгэдэг үндсэн программыг нь update хийсэн тохиолдолд, гүйлгээний шимтгэлийг тооцоох аргыг өөрчилж болох ба ингэснээрээ хамгийн доод шимтгэлийг тооцох боломжтой болгоно.
Би гүйлгээний хийснийхээ төлөө тасалбар авч болох уу?
Биткойн нь гүйлгээний тасалбар гаргахаар анхнаасаа хийгдээгүй. Гэхдээ 0.9 хувилбараас хойш илүү хэрэглэгчдэд дөхөмтэй болгох үүднээс гүйлгээг өөр маягаар хийгддэг болно.
Мөн BitPay гэх мэт төлбөр гүйцэтгэгчэд нь гүйлгээний тасалбар, баталгаажуулалтын вэб хуудас гэх мэт илүү нэмэлт үйлчилгээнүүд үзүүлдэг. Эдгээр үйлчилгээ нь үндсэн биткойн гүйлгээнд байхгүй үйлчилгээ юм.
Би биткойныг бутархайгаар явуулж болох уу?
Биткойны гүйлгээ нь бутархайгаар хийгдэж болох бүрэн боломжтой. Сатоши нь биткойныг 1,000,000 сая хуваасны нэгтэй тэнцэх бөгөөд та 5430 хамгийн бага нь хэмжээний Сатоши-г биткойны сүлжээгээр илгээх боломжтой.
Таны гүйлгээг уурхайчид баталгаажуултал тодорхой хугацаа шаардагдана, тийм тул зарим тохиолдолд уурхайчидыг баталгаажуулж дуустал хүлээх хэрэгтэй болно. Биткойн протокол нь нэг блокийг малтаж дуустал ойролцоогоор 10 минут хүлээгдэхээр хийгдсэн байдаг.
Биткойноор төлбөрийг нь хийсэн бүтээгдэхүүнээ хүлээж авахаас өмнө зарим бизнесүүд блокийг баталгаажуултал хүлээлгэх бөгөөд эдгээр нь 10 минут хүлээлгэнэ гэсэн үг юм.
Зарим бизнесүүд гүйлгээг баталгаажуултал таныг хүлээлгэхгүй байж болно. Ингэснээрээ тухайн бизнес нь та төлбөр хийсэн биткойныг өөр зорилгоор дахин хэрэглэхгүй гэж итгэл хүлээлгэн азаа үзэж буй гэсэн үг юм бөгөөд энэ нь голцуу бага хэмжээний гүйлгээ хийгдсэн тохиолдолд байна.
Хэрвээ оролт гаралтын хэмжээ нь зөрүүтэй байвал яах вэ?
Дээр хэлсэнчлэн биткойн нь зөвхөн гүйлгээний тэмдэглэгээ байдлаар орших тул, таны түрийвч нь олон гүйлгээтэй байж болно. Магадгүй иргэн А таньд 2 биткойн илгээсэн, иргэн Б нь 3-ыг, иргэн В нь 1-ийг илгээсэн байж болох бөгөөд эдгээр нь тус тусдаа өөр өөр үед хийгдсэн гүйлгээнүүд юм.
Эдгээр нь таны түрийвчэнд автоматаар нийлбэр дүнгээрээ орж хадгадагдана гэсэн үг биш бөгөөд тэрний оронд өөр өөр гүйлгээ маягаар хадгалагдана.
Хэрэв та хүлээн авсан биткойныг иргэн Д-рүү шилжүүлсэн тохиолдолд, таны түрийвч урьд нь хүлээж авсан гүйлгээнүүдийг явуулах гэж буй хэмжээнд хүртэл нь хооронд нэмнэ.
Харин энэ тохиолдолд урьд нь хүлээгдэж авсан гүйлгээнүүдийн нийлбэр нь явуулах гэж буй хэмжээтэй яг таг тэнцүү байна гэж бараг байхгүй. Таны түрийвч гүйлгээний утгыг тасалж тоог нь тэнцүүлэхгүй боломжгүй, тийм учир та зөвхөн тухайн гүйлгээнүүдийг бүтнээр нь явуулж илүү явуулсан хэсгийг нь буцаан хариулт болгон явуулна.
Гүйлгээний шимтгэл гэж бий юу?
Зарим тохиолдолд байна, гэхдээ дандаа биш. Гүйлгээний шимтгэлийн хэмжээ олон янзын хүчин зүйлүүдээс хамаарна. Зарим түрийвчүүд нь гүйлгээний шимтгэлийг тогтоож болохоор хийгдсэн байна. Гүйлгээний аливаа нэг хэсэг нь хүлээн авагч ямар нэгэн шалтгаанаар аваагүй тохиолдолд шимтгэл хэмээн үзэгдэж уурхайчийн эзэмшил болно. ( Any portion of a transaction that isn’t picked up by the recipient or returned as change is considered a fee???)
Яг одоогийн байдлаар олон уурхайчид гүйлгээнүүдийг шимтгэлгүйгээр баталгаажуулж буй. Харин блок бүрдсэнээс үүдсэн шагнал нь яваандаа багассанаар уурхайчид шимтгэл шаардах төлөвтэй байна.
Гүйлгээний шимтгэлтэй нэг зовлонтой зүйл бол шимтгэлийн хэмжээг гаргах нь ярвигтай мөн хуучирсан аргаар тооцдог байсан. Энэ нь протоколийг хэд хэдэн удаа update хийсэний дараа засагдсан юм.
Биткойны гүйлгээ гүйцэтгэдэг үндсэн программыг нь update хийсэн тохиолдолд, гүйлгээний шимтгэлийг тооцоох аргыг өөрчилж болох ба ингэснээрээ хамгийн доод шимтгэлийг тооцох боломжтой болгоно.
Би гүйлгээний хийснийхээ төлөө тасалбар авч болох уу?
Биткойн нь гүйлгээний тасалбар гаргахаар анхнаасаа хийгдээгүй. Гэхдээ 0.9 хувилбараас хойш илүү хэрэглэгчдэд дөхөмтэй болгох үүднээс гүйлгээг өөр маягаар хийгддэг болно.
Мөн BitPay гэх мэт төлбөр гүйцэтгэгчэд нь гүйлгээний тасалбар, баталгаажуулалтын вэб хуудас гэх мэт илүү нэмэлт үйлчилгээнүүд үзүүлдэг. Эдгээр үйлчилгээ нь үндсэн биткойн гүйлгээнд байхгүй үйлчилгээ юм.
Би биткойныг бутархайгаар явуулж болох уу?
Биткойны гүйлгээ нь бутархайгаар хийгдэж болох бүрэн боломжтой. Сатоши нь биткойныг 1,000,000 сая хуваасны нэгтэй тэнцэх бөгөөд та 5430 хамгийн бага нь хэмжээний Сатоши-г биткойны сүлжээгээр илгээх боломжтой.
YoBit lets you to claim FREE COINS from over 100 distinct crypto-currencies, you complete a captcha one time and claim as many as coins you want from the available offers.
ReplyDeleteAfter you make about 20-30 claims, you complete the captcha and continue claiming.
You can press CLAIM as much as 30 times per one captcha.
The coins will stored in your account, and you can convert them to Bitcoins or Dollars.