Уурхай: Биткойны хэрхэн нээж олдог вэ?

Энэ нийтлэлээр биткойн уурхай хэрхэн хийгддэг механизмыг орчуулж тайлав.

Харин зарим үг хэллэгүүдийн орчуулгыг ингэж орчуулахаар боллоо:
http://bitcoin-mn.blogspot.com/2015/08/blog-post_11.html

Уламжлалт мөнгөн тэмдэгтийг засгийн газраас хэвлэн шинээр эргэлтэнд оруулдаг. Харин биткойн шинэ тэмдэгтүүд нь хэрхэн шинээр гүйлгээнд ордог вэ?

Биткойныг бол хэвлэж эргэн оруулдаггүй харин нээн илрүүлж эргэлтэнд оруулна. Үүний тулд компьютерүүд хоорондоо өрсөлддөг.

Биткойн-ыг хэрхэн малтан гаргах вэ?

Хүмүүс бие биендээ биткойн шилжүүлэх болгонд гүйлгээний бичилт хийгдэх ба биткойны сүлжээ тодорхой хугацаанд хийгдсэн эдгээр гүйлгээнүүдийг цуглуулан блок болгон хувиргана. Харин уурхайчид (miners) нь энэхүү блокийг баталгаажуулж үндсэн тэмдэглэгээнд (general ledger) нийлүүлнэ.

Энэхүү үндсэн тэмдэглэгээ нь урьд нь хийгдэж байсан блокуудыг нийлүүлсэн урт хэмжээний тэмдэглэгээ бөгөөд үүнийг гинжин блок (blockchain) гэж нэрлэнэ.

Үндсэн тэмдэглэгээ буюу гинжэн блокийг ашиглаад урьд нь аль ч үед хийгдэж байсан ямарваа нэгэн гүйлгээг харах боломжтой. Шинээр блок үүсэх болгонд, энэ нь гинжэн блокт залгагдсанаар гинжэн блок нь цаг үед уртасч байна. Ямагт update хийгдэж буй блок нь оролцож буй хүн болгонд өгөгдсөнөөр, тэдгээр нь юу болж байгааг мэдэх боломжтой.

Үндсэн тэмдэглэгээ буюу гинжэн блокууд нь хуурамч тэмдэглэгээ байгаа эсэхэд хэрхэн итгэх вэ? Уурхайчидын гол роль нь энд л байна.

Биткойны блок бүрдсэн тохиолдолд "уурхайчид" блок доторхи мэдээллийг хаш (hash)-лаж, блок руу нэмэж гинжэн блок руу залгана.

Хаш-лалтаас үндсэн мэдээллийг сэргээж аван ямар ч боломжгүй, мөн үндсэн мэдээллийг хаш болгоход амар байна. Мөн хаш болгон давтагдашгүй байх хэрэгтэй. Хэрэв үндсэн мэдээллээс ганц үсэг өөрчлөхөд хаш-ийн утга тэс өөр болдог.

Уурхайчид мөн одоо хийгдэж буй гүйлгээнд хаш, гинжин блокийн сүүлчийн блокийн хаш-ийг мөн одоо хаш хйих гэж буй мэдээлэлдээ мөн нэмнэ.

Ингэснээр одоо хийгдэж буй блок нь өмнөх блокийн хаш утгаас хамаарах учир баталгаажуулалтын гинжэн хэлхээ үүснэ, мөн энэ маягаар дараа дараагийн блокууд мөн баталгаажна.

Хэрвээ хэн нэгэн нь гинжэн блокт аль хэдийн залгагдсан блокт өөрчлөлт хийсэн тохиолдолд тухайн блокийн хаш утга өөрчлөгдөнө. Ингэснээр хэн нэгэн нь блокийг баталгаажуулсан тохиолдолд блокт байгаа хувилбараас өөр хаш утга гарах учир энэ нь хуурамч гэж үзнэ.

Дээр өгүүлснээр, дараа дараагийн блокууд одоогийн блокоос шалтгаалах тул, хуурамч гэгдсэн блокоос хойших бүх блокууд баталгаагүй болно.

Биткойн-ыг олж авах өрсөлдөөн

Уурхайчид блокийг баталгаажуулах дээр өгүүлсэнээр явагдаж хоорондоо өрсөлддөг. Хэн нэгэн нь аль нэг цагт амжилттай хаш хийсэн тохиолдолд, тэдгээр уурхайчид 25 биткойноор шагнуулж, гинжэн блокт залгагдсанаар, сүлжээнд буй оролцогчдод энэ нь мэдээлэгдэнэ. Ийм маягаар шагнуулах нь биткойны гүйлгээг баталгаажуулах ашиг сонирхлыг оролцогчдод бий болгоно.

Асуудал нь мэдээллээс хаш гарган авахад амаргүй байдаг. Компьютерүүд хашийг амархан хийж гүйцэтгэнэ. Биткойны сүлжээ хашлалтыг хэцүү байхаар хийгдсэн байдаг, эс бөгөөс хүн бүр минут-д хашлалтыг зуу зуугаар нь баталгаажуулж бүх биткойнуудыг хэдхэн минутэнд "малтаж" орхино. Биткойны сүлжээ нь "ажлын баталгаажуулалт" (proof of work) гэсэн ухагдахууныг оролцуулснаар хаш-лалтыг зориуд хэцүү болгоно.

Биткойны протокол нь ямарваа нэгэн хуучин хийгдсэн хаш бүрийг хүлээн аваад байхгүй. Протоколийн шаардлага нь хаш нь тодорхой өөрийн гэсэн форматтай байна, мөн тодорхой хэмжээний нойл цифрүүдийг урд талд нь байрлуулсан байна. Хашийн утга ямар байхыг урьдчилан мэдэх боломжгүй, ямар нэгэн мэдээлэл нэмж оруулахад хашийн утга тэр чигээрээ өөрчлөгдөнө.

Уурхайчид блокт буй мэдээллийг өөрчлөх гэх мэт үйлдэл хийж болохгүй, харин тэд өөр утгатай хаш бүрдүүлэхийн тулд мэдээллийг өөрчлөх хэрэгтэй байдаг. Энэний тулд уурхайчид nonce дурын утгыг ашиглана. Nonce нь гүйлгээний утгатай хамтаар нийлүүлснээр хаш хийхэд бэлэн болно. Хэрвээ гарсан хаш нь шаардагдсан формат-д нийцэхгүй тохиолдолд nonce утгыг дахин өөрчилж дахин хаш хийх хэрэгтэй болно. Ингэснээр тухайн nonce болон мэдээллийн хаш-ийг протоколийн форматтай нийцүүлэх хүртэл дахин дахин nonce утгыг өөрчилж хаш хийгдэнэ. Формат-д таарах хаш-ийг олтол маш олон оролдлого хийгдэх ба уурхайчид энэ тохирох nonce утгыг олохын төлөө өрсөлдөнө. Уурхайчил ингэж биткойныг олдог.

дараах линкүүдээс ишлэн авав: http://www.coindesk.com/information/how-bitcoin-mining-works/

http://www.coindesk.com/information/how-do-bitcoin-transactions-work/